Rihpat
Teologalaš čiekŋudeapmi
”Kristus rumaš, addojuvvon du ovddas. Kristus varra, addojuvvon du ovddas".
Sánit dávistit go čohkkeda iežas beŋkii. Viidnamáhku ain su njálmmis, ja son oaidná olbmuid geat leat girkus. Soapmásat ollásit iežaset jurdagiid siste. Jaskatvuohta. Rohkadallame. Earát dearvvahit guhtet guimmiid. Ustitlaččat moddjestit. Mánát vihket iežaset sajiide. Girku seainnit sallot sin buohkaid, oktan musihkain. Gintaliid čuovggat libardit lihkadeaddji olbmuid mielde. Geažos áiggi gullo ”Dá lea dutnje Kristus rumaš. Dá lea dutnje Kristus varra”. Dat lea sierra máilbmi. Dan áiggis. Dan lanjas. Muhto seammás orru ahte dáppe lea olles máilbmi, sivdnádus ja olmmošlašvuohta. Son muitá moadde sálmma, maid aiddo leat lávlon.
”Ii šat guhkki, ii miige amas ja Ipmil bihttá áiggis "odne"... lagasvuohta, čuovga ja ii giige olgguštuvvo, geafes mális, oktageardán viidna ja láibi, ráhkisvuođa riemut stuorra valljivuođain. Okta dain gii lea beavddi guoras lea Ipmil."
(Ruoŧa sálbmagirjjis, nummir 396, 2. vearsa)
Meassuid ávvudit sihke bassin ja árgan
Rihpat lea okta girku sakrameanttain. Eanaš girkuin ávvudit juohke vahku iešguđege meassuid, sotnabeaivvi ja árgabeivviid. Meassut-sátni muitala ahte Ipmilbálvalusas leat rihpat. Sáhttet leat stuorra ja allaáiggálaš allameassut dievva duopmogirkuin, dahje jaskes ja eaŋkil vahkkomeassut unna giligirkožiin.
Muhtumin leat ollu olbmot geat servet ja ožžot láibbi ja viinna iešguđege sajis girkus. Muhtumin buolvvastallet moadde olbmo áltáris. Ja álo celko ”Kristus rumaš, addojuvvon du ovddas. Kristus varra, addojuvvon du ovddas”.
Láibi lea dávjá jorbbas. Viidna sáhttá leat alkoholain dahje alkoholkeahttá. Muhtumin butnjot láibbi viinnas, ja dat gii háliida beassá cearkkis juhkat. Dat gii ii leat gásttašuvvon dahje ii háliit váldit vuostá láibbi ja viinna, sáhttá iežas oalgái bidjat gieđa, buressivdniduvvot ja nu lea oassin searvevuođas.
Ruoŧagiela nattvard-sáni duogáš lea go Jesus čohkkii máhttájeddjiidis ja ustibiiddis juvddálaš beassášboradeami ávvudeapmái eahkeda ovdal go fáŋgan váldui. Juvddálaččat dál ain ávvudit dán boradeami juohke beassážiid, muitun go Israela álbmot beasai eret Egypta šlávavuođas ja vealaheamis. Danin lea juvddálaččain ja risttalaččain lagas oktavuohta ja gullevašvuohta. Mii juogadit duogášmuitalusa beastima birra.
Seamma ija válddii Jesus láibbi ja viinna, ja celkkii ahte dat lea mu rumaš ja varra, ja ahte su máhttájeaddjit galget ávvudit dán boradeami ovttas suinna ja guhtet guimmiin. Báhppa lohká danin juohke meassuin rohkosa, man gohčodit rihpparohkosin. "Dan ija go Jesus beahtahalai, válddii son láibbi giittii, ja dojii dan ja attii máhttájeddjiide ja dajai: Borret dán. Dát lea mu rumaš mii didjiide addo. Dahket dán mu muitun. Son válddii maid cearkki, giittii ja attii máhttájeddjiide ja dajai: Juhket dán. Dát kálka lea ođđa lihtodeapmi mu vara bokte, mii golgá máŋgasa várás, suttuid ándagassii addimii. Juohke gearddi go juhkabehtet dan, dahket dan mu muitun."
Buohkat leat bovdejuvvon rihpaide
Olbmuin, geaid Jesus vuosttas geardde lei čohkken, ledje iešguđege vásáhusat. Soapmásiin lei lagaš ja buorre oktavuohta Jesusii. Earáin ledje eahpádusat, sihke alcceseaset ja Jesusii. Doppe ledje maid, dat geat ledje balus ja eahpevissásat. Moattis dain fargga behtte ja hilgo Jesusa. Juohkehaš háliidii ráhkistuvvot, leahkit oassin stuorit oktavuođas ja oassálastit das. Áibbašeapmi lei stuorit go maid ieža ipmirdedje. Dat ledje doppe ja Jesus anii daid iežas ustibin.
Go mii rihpaid ávvudit, de ii jerrojuvvo leat go oskkolaččat. Das mii leat ovttas earáiguin eallinvásáhusaiguin, sihke váivviin ja suohttasiin . Doppe lea sihke eahpideaddji ja garra oskkolaš, gii agi beaivvi lea ávvudan rihpaid. Gástta bokte leat mii buohkat bovdejuvvon oktasaš beavdái. Dat mii ovttastahttá min vuosttas máhttájeddjiiguin ja buot olbmuiguin, geat áiggiid čađa leat čoagganan dán beavddi birra, lea ahte mii leat doppe iežamet áibbašemiin ja iežamet eallimiin. Jesusa vuosttas lohpádus gusto dál ain; ”Kristus rumaš ja varra. Lea addon dutnje. Du dihte vardán.”
Boradeapmi leat sihke árgabeaivi ja ipmašat
Boradeapmi ja ovttas boradit earáiguin lea buohkaide oahpes ášši, mii juohke beaivvi dahkat dan. Boradeapmi ii leat dušše eallima dárbbuid dihte, muhto dat buktá maid searvevuođa. Go mii olbmuid galledat de dávjá guossut man nu lágan biepmu. Láibbi juogadeapmi duddjo searvevuođa. Gulahallan lea eará sániiguin rihpat, ja dan mearkkašupmi lea searvevuohta. Ovdal go láibbi ja viinna váldit vuostá, de sáhttit dearvvahit guhtet guoimmi, sániiguin, "Ipmila ráfi". Mii lea ráfi ja soabadeami mearka. Ii dušše minguin geat leat girkus, muhto maiddá olles álbmogiin.
Mii eat ipmir ja sáhte iežamet sániiguin čilget Ipmila. Mii sáhttit oahpásmuvvat Ipmilii eananlaš ja olbmo eallima bokte. Danin lea kristtalaš oskku vuođus ahte Ipmil ieš šaddá olmmoš, vái ođđasit beassá oktavuođa duddjot minguin, olbmuiguin. Jesus riegádii dán máilmmis, ja váccii eatnama alde ja go son iežas ustibiid galggai guođđit, de lohpidii ahte boradeami bokte galge ain deaivvadit suinna. Láibi ja viidna leat Kristusa rumaš ja varra.
Lea go miige eará nu eananlaš ja olmmošlaš go rumaš ja varra? Jesusa bokte boahtá Ipmil nie lahka min. Nie lahka leat mii Jesusa gii riegádii, elii ja bajásčuožžilii. Láibi čohkke buot olmmošlaš eallima maid Jesus juohká ja soabada ja viinnain máistit almmi, masa mis leat nana čanastagat. Buot lea čoagganan oktageardán láibái, mii biddjo min gihtii ja viidnagoaikkanasaide maid njuokčamiin máistit. Riegádeapmi, eallin, jápmin ja bajásčuožžileapmi, leat ipmašat maid mii eat ipmir, muhto dat ii leat čiegusvuohta dušše moaddásii. Dás gullojit eallima čiekŋaleamos jurdagat mat savkkuhit: ”Don leat olmmoš dán eatnama alde. Don ráhkistat, don ealát, don ražat ja gulat Ipmilii gii ráhkista du, gii rahčá du ovddas ja beastá du”. Luohttevašvuođain ja árpmuin geiget mii gieđaideamet ja váldit vuostá.
Láibi ja olmmošvuohta
Meassut-sátni mearkkaša sáddet ja láibi mii juogaduvvo ipmilbálvalusas mearkkaša ahte mii gohččojuvvot juogadit láibbi dán eatnamis, gos buot ja buohkat eallit ovttas seamma máilmmis. Mii muittuhuvvot ahte mii ja eanan leat sorjavaččat nubbi nuppis dálkkádatrievdamiid uhkádusain, go pandemiija giddii olles máilmmi, dahje ahte máilmmi ekonomiija rievddadeamit čuhcet ovttaskas olbmui. Mii giitit ja rohkadallat rihpain sániiguin, "okta láibi ja okta olmmošlašvuohta". Dán oktasaš ja hearkkes máilmmis, mas buot ja buohkat gullet oktii, bidjet meassut min vuoiggalašvuođa ja doaivaga bálvalussii.
Rihpaid searvevuohta manná dobbelii áiggi. Ollu girkuin leat áltár bealleriekkisin. Dat ii álo geavahuvvo rihpaide, muhto dat lea muittuhussan ahte nubbi bealleriekkis manná dobbelii báikki ja áiggi. Rihpat lea searvevuohta daiguin, geat agálašvuhtii leat vádjolan min ovdal, almmálaš riemuide. Juohke rihpat ja ipmilbálvalusat leat eatnanlaš riemut vuorddedettiin almmálaš boradeami dobbelis dán eallima. Riemut mat ávvudit ahte buohkat geat leat doaruhuvvon, buohkat geat leat nelgon ja buohkat geat leat vealahuvvon, leat oassin Ipmil buhtadeamis. Meassut leat riemut, mat jálosmahttit min, vai mii sáhttit bargat vuoiggalašvuođa ovdii dán máilmmis.
Rihpat leat giitevašvuođa boradeapmi, go mii leat giitevaččat dasa maid eallin lea addán midjiide, ja beassat juogadit eallima ja ávvudit eallima. Eará sátni rihpaide lea eukaristi, ja dat mearkkaša giitin.
Giitevašvuođain ávvudit mii doaivaga ja beastima borramuša. Rihpain ávvudit Jesusa, gii russii návlejuvvui ja bajásčuožžilii, gii lea geainnu rahpan jápmimis eallimii. Geafi borramušain, hálbbes viinnas ja láibbis, vásihit ráfi, das hábmejuvvo solidaritehta, šaddá searvevuohta ja nu ávvuduvvojit ráhkisvuođa riemut almmálaš valljivuođain. Ipmil lea okta dain gii lea min searvvis dán beavddi guoras.
Bismareivves Ávvudit rihpaid sáhtát lohkat eanet rihpaid birra ruoŧagillii.
