Foto: Magnus Aronson /Ikon

Áhččámet - mii rohkadallat olles máilmmiin dán rohkosa

Jesus oahpahii midjiide Áhččámet rohkosa. Ollus gohčodit dan Hearrá rohkosin dahje Áhččámet. Mii rohkadallat dán rohkosa ovttas buot risttalaččaiguin miehtá máilmmi.

Teologalaš čiekŋudeami Áhččámet birra sáhtát ruoŧagillii lohkat

Máhttájeaddjit háliidedje oahppat rohkadallat

Áhččámet lea risttalaš girku deháleamos rohkos. Máhttájeaddjit celke Jesusii: "Oahpat min rohkadallat". Jesus vástidii sániiguin maid máilmmi girku lea dan rájes lohkan: 

Áhčči min, don guhte leat almmis.
Basuhuvvos du namma.
Bohtos du riika.
Šaddos du dáhttu, mo almmis nu maiddái eatnama alde.
Atte midjiide odne min beaivválaš láibámet.
Ja atte midjiide min suttuideamet ándagassii
nugo maiddái miige ándagassii addit min
velggolaččaidasamet.
Alege doalvvo min geahččalussii,
muhto beastte min bahás eret.
Dasgo du lea riika ja
fápmu ja gudni
agálašvuhtii.
Ámen.

Matteusa evangelium 6. kapihtal, 9.–15. vearssat

Áhččámet rohkos lea buot dehálaš áššiid birra. Mii rohkadallat ahte máilbmi galgá šaddat nugo Ipmil sivdnidii dan. Rohkadallat maiddái ahte galgat oažžut dan maid dárbbašit ja ahte galggašeimmet eallit Ipmila dáhtu mielde.

Mii sárdnut dego mánát almmálaš váhnemiin

Rohkosa vuosttas sánis almmuha Jesus mii lea dehálaš: Áhččámet. Mii eat váldde oktavuođa Ipmiliin, dego livččet apmasat sutnje, muhto mii leat Ipmila vurdojuvvon ja ráhkistuvvon mánát, son lea min almmálaš váhnen. Jesus sárdnu Ipmiliin dego dat livčče lahka ja ahte dat dovdá olbmo eallima buorebut go mii ieža dahkat. Seammás lea Ipmil bassi ja stuorit go buot eará.

Dehálaš jurdda risttalaš árbevierus, lea ahte rohkos hábme min oskku ja nu maiddái minge. Danin lea girkoeallimis dehálaš rohkadallat nugo Jesus lea oahpahan midjiide. Juohke risttalaš lea gástta bokte ožžon gohččuma. Kristusa máhttájeddjiide mearkkaša dát ahte sii galget geahččalit šaddat su láhkásažžan. Go vuosttas máhttájeaddjit háliidedje ahte Jesus galggai oahpahit sidjiide rohkadallat, de sii háliidedje ovdánit rohkosis, Jesusa máhttájeaddjin. 

Áhččámet lea gárvves rohkos. Muhto dat ii mearkkaš ahte ii sáhte rohkadallat Ipmilii iežas rohkosiin, sániiguin mat alcces leat lagamusat, dahje rohkadallat sániid haga. Muhto gárvves rohkosat, maid girku lea áiggiid čađa rohkadallan, dagahit oktasaš vuođu, mat veahkehit min rohkadallat.

Rohkosa gohčodedje ovdal Áhčči min

Dálá Hearrá rohkosa jorgaleapmi, maid mii odne geavahit, lea 1998-logu gaskamuttus jorgaluvvon ja álgá sániiguin Áhččámet. Ovddit jorgaleapmi álggii sániiguin Áhčči min. Máŋgasat dain, geat ohppe ovddit rohkosa jorgaleami, geavahit ain Áhčči min -nama rohkosii.

Maŋimuš jorgaleapmi dahkkui vai dat sulastahttá eanet álgogreikka cealkima.

Risttalaččat leat áiggiid čađa seamma rohkosa rohkadallan 

Ahte buot risttalaččat miehtá máilmmi leat, áiggiid čađa, rohkadallan Áhččámet, lea čielga mearka ahte máilmmiviidosaš girku, vaikko leage girjái, lea Kristusa bokte oktasaš. 

Mii rohkadallat rohkosa ovttas Jesusiin

Teologalaš čiekŋudeapmi

"Oahpat min rohkadallat", celket máhttájeaddjit Jesusii.

Jesus vástida ja addá čielgaseamos rohkosbagadusa, maid jurddašit sáhttá. Boađus das, lei ahte dat šattai risttalaš girku deháleamos rohkosin: Hearrá rohkos, dahje Áhččámet, nugo mii maiddái gohčodit dan. 

"Go dii rohkadallabehtet, de dadjet", álggaha Jesus. Dasto bohtet sánit maid mii dan rájes leat lohkan: 

Dat ahte Jesus válljen addit ná čielga bagadusa, dat lea leamaš skeaŋka olbmuide ja risttalaš girkui. Mii leat ožžon rohkosa, maid mii sáhttit gohčodit "rohkos maid Jesus ieš oahpahii midjiide".

Mii eat dušše rohkadala Ipmilii Áhččámet rohkosiin, muhto maiddái Jesusiin ovttas. Álo go lohkagoahtit Áhččámet, de mii čuoččahit Jesusa báldii. Ovttas suinna mii rohkadallat buot dan ovdii mii lea dehálaš. Mii rohkadallat ahte máilbmi galgá šaddat buorre báikin, nugo Ipmil lei sivdnidan dan. Mii rohkadallat maid ahte oččošeimmet dan maid dárbbašit ja ahte nagodivččiimet Ipmila dáhtu mielde eallit.

Lagaš oktavuohta Ipmilii

Áhččámet. Vuosttas sániin boahtá ovdán dat mii lea dehálaš. Go Ipmiliin váldit oktavuođa, de eat leat apmasat sutnje, muhto leat Ipmila vurdojuvvon ja ráhkistuvvon mánát, son lea min almmálaš váhnen. Jesus ságasta Ipmiliin dego son livččii hui lahka ja ahte Ipmil dovddašii olbmo eallima buorebut go mii ieža dovdat dan. Seammás lea Ipmil stuoris ja bassi.

Rohkos joatká, Basuhuvvos du namma, mii muittuha dan ahte mii beassat Ipmila lahka, gii lea bassi. Muhto nugo eará gaskavuođainge, de eaktuda dat ahte mii dohkkehit nuppi nugo son duođai lea. Danin rohkadallat mii ahte Ipmila namma galgá leat bassi midjiide. 

Bohtos du riika. Daid sániiguin rohkadallat mii ahte máilbmi maid Ipmil lea sivdnidan galgá bistit. Ipmila riika galgá boahtit. Rohkosa joatkka, čilge makkár dilli Ipmila riikkas lea. Ipmila riika mearkkaša ahte Ipmila almmálaš dáhttu ráđđe eatnama alde maid. Šaddos du dáhttu. Olbmuin leat doppe buot maid dárbbašit beaivvis beaivái: Atte midjiide min beaivválaš láibámet.

Mii eallit doppe soabalaččat: Atte midjiide min suttuid ándagassii, nugo miige leat addán ándagassii. Das eat geahččaluvvo eanet go das maid mii nagodit ja mas Ipmila buorrevuohta vuoitá bahávuođa badjel: Ale doalvvo min geahččalussii, muhto beastte min bahás eret.

Ipmila riika gávdno juo

Ipmilriika maid rohkadallat lea sihke vejolaš duohta dilli min gaskkas ja boahttevaš dilli, mii ii leat vel ollašuvvan. Dat ollašuvvá easkka go Jesus lea máhccan. Muhto Ipmila riika ihtá dál juo duollet dálle, juohke gearddu go juoga maid leat rohkadallan Áhččámet rohkosis ollašuvvá.

Du lea fápmu ja gudni agálašvuhtii. Rohkosa loahppa máhccá Ipmila stuorisvuhtii. Ipmil dat lea Ipmil. Mii olbmot leat olbmot. Maiddái dát vuođđoipmárdus gullá dan dillái mii Ipmila riikkas lea. 

Risttalašvuođa muitalusas muitaluvvo got olbmo ja Ipmila gaskavuohta boatkanii, ja dat lei go suddu bođii, das boahtá ovdán ahte olmmoš dat ieš háliidii Ipmilin leahkit, dat leage eamisuddu. Dát lea stuorimus sivva dasa mii máilmmis lea boastut. Olbmot, geat leat hearkkes dilis, vásihit veahkaválddi ja illasteami, dál goariduvvojit gis eatnama riggodagat, go olmmoš atná alddis vuoigatvuođa vuollástit Ipmila sivdnádusa. Ipmila riikkas leat áššit máhcahuvvon. Fápmu ja gudni lea agálaččat Ipmila.

Loahpalaš máidnun váilo eanaš ođđasit biibbaljorgalemiin. Sivvan dasa dáidá leat ahte dat historjjálaččat lea lasihuvvon maŋŋá. Muhto das lea dattege nanu sajádat girkus. Hearrá rohkos lea anus buot girkuin máilmmis.

Rohkos hábme min

Mii jorgalit Ipmilii min almmálaš váhnema ráhkistuvvon mánnán. Foto: Gustaf Hellsing

Dehálaš jurdda risttalašvuođa árbevierus lea ahte rohkos hábme min oskku ja min iežamet maid. Áhččámet rohkosa rohkadallat sániiguin, maid Jesus oahpahii midjiide, lea dehálaš girkui. Juohke risttalaš lea gástta bokte ožžon gohččuma leahkit Kristusa máhttájeaddjin ja geahččalit šaddat dego son. 

Martin Luther čilgii ášši dainna lágiin ahte risttalaš olmmoš ferte juohke beaivvi lahkanaddat iežas gástii. Dat mearkkaša ahte risttalaš eallin dáhpáhuvvá geažos áiggi. Dainna ii geargga goassege.

Go dat vuosttas máhttájeaddjit dáhtto Jesusa oahpahit sin rohkadallat, dat ii lean ollát oahppameahttun olbmuid sávaldat. Rohkadallan lei diehttalas oassi sin kultuvrras. Máhttájeddjiid sávaldat lei ahte sii háliidedje ovdánit rohkosiin – ahte Jesusa máhttájeaddjin galge sii oažžut veahki rohkadallat dego son.

Dat ahte Áhččámet rohkos lea gárvves rohkos, ii hehtte iežas sániiguin rohkadallat Ipmilii, sániiguin mat leat lagamus iežan váimmu. 

Iige leat vuostálasvuohta Jesusa ávžžuhusas "Go dii rohkadallabehtet, galgabehtet dadjat" ja sánehis rohkosis maid Biibbal čatná Bassi Vuigŋii. Muhto fásta rohkosiin maid girku jahkečuđiid mielde lea fievrridan, dagaha min rohkosa stáđisin.

Buot hárjánan rohkadallit dihtet ahte Áhččámet čáppa sánit sáhttet dovdot soameheapmin. Muhtumin ii leat mu siskkáldas sávaldat "šaddos du dáhttu", muhto baicce "šaddos mu dáhttu". Dalle sáhttet Áhččámet gárvves cealkagat leat veahkkin midjiide. Dalle sáhttá joatkit sániiguin ja diktit Jesusa hábmen rohkossániid veahkehit min.

Ovdánit rohkosiin

Ovdánit rohkosiin, maid Jesus oahpahii midjiide, mearkkaša ahte mii galgat Ipmilii dadjat dan seamma maid Jesus dajai sutnje. Go váldit Áhččámet sániid alcceseamet, de lea dat vuohki got diktit Jesusa rohkadallat min siste. Mu dáhttu sáhttá dađistaga šaddat seammá go dan maid Jesus cealká min almmálaš áhččái. 

Dat ahte buot risttalaččat leat álo ja miehtá máilmmi rohkadallan Hearrá rohkosa, lea čielga mearka ahte máilmmiviidosaš girku, váikko lea girjái, lea oktasaš. Dás ja dál mii gis bovdejuvvot šaddat oassin dan mearkkas.

Gul maskros i närbild
Ollu das mii lea boastut máilmmis, nugo ovdamearkka dihte eatnama riggodagaid goarideapmi, sáhttá čilget ahte olmmoš dat háliida leat Ipmil. Foto: Linda Randgard