Skallo – ájlis mállás

Teologalasj tjiegŋodibme

Mállás aktisattjat ja Jubmelijn

Bårråt ja juohket mállásav iehtjádij la mijá árggabiejve oasse. Máles la viessomdárbbo ja vaddá aktisasjvuodav. Skallo l sierra málesaktisasjvuohta mav mij juohkep nubbe nuppijn ja Jubmelijn.

Mij basodip skalov mujtátjit iehkedav gå Jesus aktij tjåkkij suv åhpadisålmmåjt ja rádnajt basodittjat juvdálasj bässásjmállásav.

Jesus båråj aktan suv åhpadisålmmåj dán maŋemus iehkeda, sån javlaj lájbbe ja vijnna lij suv rumáj ja varra ja åhpadisålmmå lulun joarkket basodit dav mállásav aktisasjvuodan sujna ja nubbe nuppij.

Gå Jesus lij bårråm aktan suv åhpadisålmmåj de sån faŋŋgiduváj ja ruossinávlliduvvá, maŋŋela bajástjuodtjelittjat goalmát biejve. 

Ruossinávllidime ja bajástjuodtjelime dåbdon de åhpadisålmmå máhttin maŋebut dádjadit lájbbe ja vijnna mij juogeduváj mujttádij sijáv Jesusa jábmema ja bájástjuodtjelime birra.

Skallo l nåhkåmahtes

Mässo báhko giehttu dat la jubmeldievnastus skalujn. Juohkka vahko, ájllega jali árggabiejve, basoduvvi mässoj umasse háme ienemus girkkojn.

Mässon härrá låhkå rámátbagojt ma giehttu Jesusa maŋemus mállasa birra åhpadisålmmåj. Härrá agev javllá bágojt majt Jesus javlaj gå sån loabedij åpadusålmmåjt ahte sån lij gádodam hieredisájt jábmemis viessomij. Härrá javllá "Duv åvdås värroduvvam" gå sån juogat lájbev ja "Duv åvdås gålgåduvvam" gå sån juogat vijnav.

Lájbbe l álu unna jårbbå álltárlájbbe hámen. Vijnna l alkoholajn jali vani alkohola dagi. Muhttijn buonjot val lájbev vijnan, muhttijn máhttá gut sihtá juhkat gávtjas.

Skalo aktisasjvuohta ålet mijá oallevuoda tjadá. Moatten girkkon gávnnu álltárrikkas mij muhttijn aneduvvá skalon. Álltárrikkas la hábbmidum degu biellecirkkal giehtotjit cirkkala nubbe bielle ålet ihkálasjvuohtaj.

Mässo hejttemin rájaduvvi gudi li duosstum skalov väráldij. Lájbbe mij juogeduvvá jubmeldievnon bádtji juohket lájbev väráldin.

Skallo l sakramännta

Skallo l sakramännta - ájlis dahko. Svieriga girkkon mij adnep åvdemusát skalov ja gástadimev sakramänntan. Sakramentan la Jubmela bágojs kombinasjåvnån konkrehtalasj dåjmajn.

Goappátjagá gástadus ja skallo li sakramenta danen gå bágo ma javladuvvi aktiduvvi juojnak konkrehtalattjajn, nåv gåk tjáhtje gástadusán ja lájbbe ja vijnna skalon.

Gástadus ja skallo

Gástadus dagáduvvá val akti. Vaddá aktisasjvuodav Kristusijn ja aktisasjvuodav girkkuj. Skalluj bessap agev, aktelattjat. Mijáv bisot aktisasjvuodan Kristusijn. Skalluj mannat danen ij la tjanádum mijá jáhkos. Juohkka gástadum la agev vuordedum mállásij. Iehtjam jáhkkuj máhtáv juorredit valla iv iehtjam gástadussaj.

Gut ij la gástadum, valla huoman sihtá säbrrat aktisasjvuohtaj skallobievde birra l agev vuordedum bessat ja duosstot buorissjivnnjádusáv.

Guokta vuojno skalo birra

Kristina ja Johannes giehttoba majt skallo mierkki sunnuj - tjiegosvuohta, mujttobåddå ja avtabále ålles vuojŋastime båddå. Le aj gåvåstahka aktisasjvuohtaj ja gieresvuohtaj. Juohkka filmma l dárogiellaj ja bájkoj 2 minuvta guhke.

Skalo birra - Kristina se filmen på Vimeo Svenska kyrkan på Vimeo.

Skalo birra - Johannes se filmen på Vimeo Svenska kyrkan på Vimeo.

Skallo

”Kristusa rumáj, "duv åvdås värroduvvam". "Kristusa varra, duv åvdås gålgåduvvam". Bágo bissu gå sån moaddu sadjásis beŋkan. Vijna smáhkka bissu suv njálmen ja sån vuojnná ulmutjijt suv biralis. Moattes vuojnnet li ållu ietjas ájádisájn. Sjávot. Råhkålimen. Ietjáda ávos buorástahttali. Måjådi buorremielagit ja álkket. Máná moaddu ietjasa sajijda. Girkko siejne fármasti gájkajt, aktan musijkajn. Tsahkkidum ginndala labudi gájkka ulmutjij gudi li sjvátjo nanna. Aktan ájdan gulluji bágo; "duv åvdås värroduvvam, duv åvdås gålgåduvvam". Le unna suoddjidum värált. Ájgen. Girkkon. Avtabále l degu ålles värált, ålles sjivnnjádus, gájkka ulmusjvuohta l aj dánna. Sån mujttáduvvá moadda gárggádisáj birra sálmas majt lávllun áttjak; "Älla des gaska, ij ámásvuohta ja ájgge l tjadádum Jubmela "uddni"... lahkavuohta, tjuovgga ja ij la aktak ámás, uhtsesmáles, sahte vijnna ja lájbbe, gieresvuohtaávvudallam almmelasj valjijn. Jubmel la akta mijás dán bievden." (Svieriga  sálmmagirjes, 396. nummar 2. värssa)

Mij basodip mässov goappátjagá ájllega ja árggabiejve

Skallo l akta girkko sakramentajs, Juohkka vahko basoduvvi mässo umasse háme ienemus girkkojn, ájllegijn jali sahtebiejvijn. Mässo báhko giehtto le jubmeldievnastus skalujn. Máhttá årrot gájkka stuorra ja allaájggásasj allamässojs dievva katedrálajn gitta siettos ja sahte vahkkomässojda unna ednamdáfogirkkon.                                                  

Muhttijn li moadda ulmutja gudi duosstu lájbev ja vijnav avtan moattet sajes girkkon. Muhttijn ájnnegattja buolvaj nanna álltárriggasin. Agev gulluji bágo "Duv åvdås värroduvvam. Duv åvdås gålgåduvvam", aktan lájbijn ja vijnajn.

Lájbbe l álu unna jårbbå obláhta hámen. Vijnna l alkoholajn jali vani alkohola dagi. Muhttijn bådnju val lájbev vijnan, muhttijn máhttá gut sihtá juhkat gávtjas. Gut ájn ij la gástadum jali muhtem oares ij sidá duosstot lájbev ja vijnav, máhttá giedas biedjat oalggáj, buorissjivnnjáduvvat ja oassálasstet aktisasjvuohtaj.

Skallo báhko l dat bálátjis gå Jesus iehkedin åvddål gå sån luluj fánŋŋgiduvvat, aktij tjåkkij åhpadisålmmåjt ja rádnajt basodittjat juvdálasj bässásjmállásav. Máles mav juvdára vilá uddnik basodi juohkka bässátjin mujttuj Israela álmmuga tjoavddalimes svájnalasjvuodas ja duolmmusis Egyptan. Danen gávnnu lahka gasskavuohta ja oarbbenvuohta juvdárij ja ristagisáj gaskan. Mij lip oasálattja sämmi álggogiehtos mij la tjoavddalime birra.

Gå Jesus dan ijá váldij lájbev ja vijnav, de sån javlaj dat lij suv rumáj ja varra ja suv åhpadisålmmå lulun basodit dáv mállásav dát rájes aktisasjvuodan sujna ja nubbe nuppijn. Danen juohkka mässon, härrá låhkå bágojt ma gåhtjuduvvi skalo biejadisbáhkon: "Dan ijá gå Jesus biehteduváj, de sån váldij lájbev, gijtij, dådjalij dav ja vattij åhpadisålmmåjda ja javlaj; Válldit ja bårrit. Dát le muv rumáj. Dát le muv mij dijá åvdås värroduvvá. Dahkit dáv muv mujtton. Daŋga láhkáj váldij gávtjav, gijtij ja vattij åhpadisålmmåjda ja javlaj: Juhkit dassta gájka. Dát gávttja le ådå lihtto muv varan, mij åloj åvdås gålgåduvvá, suttoj ándagisluojttemij. Juohkka bále gå dij dassta juhkabihtit, dahkit dav muv mujttuj."

Teologalasj tjiegŋodibme

Gájka li gåhtjodum skalluj

Ulmutja lidjin umasse dåbdijdusáj gejt Jesus lij aktij tjoaggám ietjas birra vuostasj bále. Moatten lij lahka ja luondulasj gasskavuohta Jesusij. Iehtjáda juorruladdin, ihkap goappátjaga allasisá ja gut lij Jesus. Danna gávnnujin gudi lidjin balon ja juorredin. Moatte sijás lulun goappátjagá vuornnot ja biehttet Jesusav. Sijás juohkkahattjan lij åhtsålibme iehtseduvvat, oasálasj juostá mij lij stuoráp ja oassálasstet. Åhtsålibme mij ålij guhkebut gå ietja máhttin dádjadit. Sij lidjin danna ja Jesus sijáv anij ráddnan.

Gå mij basodip skalov de ij la aktak gut gatját gåktu l soabmása jáhkko. Danna lip aktan dåbdijdusáj, goappátjagá vuosstemannamijs ja ávojs majt viessom vattij midjij ja ma li mijáv hábbmim gejda mij lip. Danna gávnnu juorruliddje aktan álmatjijn gut tjiegŋalis dårvojn Jubmelij la basodam skalov suv ålles viessomin. Gástadimijn mij gájka lip gåhtjodum ja miján la sadje aktisasj bievden. Mij aktit mijáv nubbe nuppijn, vuostasj åhpadisålmmåj ja gájkka ulmutjij gudi gájkka ájgev li tjåhkanam dán bievden le mij lip danna mijá åtsådallamijn ja mijá viessomij.  Mav Jesus jáhtij vuostasj bále l fámon vilá uddni; "Kristusa rumáj ja varra. Duv åvdås värroduvvam. Duv åvdås gålgåduvvam.

Mállás la goappátjagá árggabiejvve ja tjiegosvuohta

Bårråt biebmov ja oassálasstet mállásij iehtjádij la juoga majt gájka dåbddi, le mijá sahtebiejves oasse. Máles ij la dåssjå val sadje viessomdárbulasj biebbmuj ájnat dahká aj aktisasjvuodav. Gå mij guossáj boahtep soabmása lusi de mij álu guossoduvvap muhtemlágásj mállásav. Biebmo juohkemin dagáduvvá aktisasjvuohta. Ietjá báhko skalluj la kommunijåvnnå, mij merkaj jur aktisasjvuohta. Åvddål gå mij duosstot lájbev ja vijnav jubmeldievnastusán, de mij máhttep buorastahttet nubbe nuppev bágoj "Jubmela ráfe". Dåbddomärkka ráfáj ja såbadibmáj. Ij dåssjå val mijájn gudi dán bále lip sämmi girkkolanján, ájnat ålles almasjvuodajn.  

Jubmel la duogen majt mij máhttep dádjadit ja mijá bágoj máhttep duosstot. Ednamlattja ja almásjlattja baktu de mij máhttep oahpásmuvvat Jubmelijn. Danen la vuodo ristagis jáhkon  Jubmel iesj almatjin sjaddá, tjuodtjelahtátjit gasskavuodav midjij ulmutjijdatjijda. Jesus riegát dán väráldij, vájalt dán väráldin ja gå sån galggá guodet ietjas rádnajt de Jesus jáhttá mállásin joarkket sujna aktavuodav válldet. Lájben ja vijnan mij la Kristusa rumáj ja varra. BL: ändrat ordet

Máhttep gus mij árvvedit ienep ednamlasj ja almasjlasj gå rumáj ja varra? Jubmel nåv lahka boahtá midjij Jesusin. Nåv lahka mij lip Jesusav gut riegát, viessu, jábmá ja bajástjuodtjel. Lájben l tjoaggu gájkka almasjlasj viessom masi Jesus la oasálasj ja såbat ja vijnan mij máhttep muossádit almev mij la mijá tjiegŋalamos gulluvasjvuohta. Gájkka l tjoaggum sahte lájben mij biejaduvvá mijá giehtaj ja vijnna goajkádisájn mav mij májsstep mijá njuoktjamin. Riegádibme, iellem, jábmem ja bajástjuodtjelibme. Le tjiegosvuohta mij ålet guhkebut gå mav mij máhttep dádjadit, valla dat ij la tjiegosvuohta dåssjå val gallegattjajda. Dánna árvveduvvá viessoma tjiegŋalamos gávnnum mij tsamát: "Dån la almasj dán väráldin. Dån ähtsá, dån vieso, dån oajbo ja dån gullu dan Jubmelij gut duv ähttsá, dujna oajbbu ja duv lånes". Dårvon ja ármon mij bessap galggit mijá giedav ja dåssjå val duosstot.                                                                       

Lájbbe ja ulmusjvuohta

Mässo báhko mierkki rádjat ja lájbbe mij juogeduvvá jubmeldievnon biedjá mijáv konkrehtaattjat juohket lájbev ednamin gånnå gájkka ja gájka viessu akta ájnna väráldin. Ednama gasskasasj báddnum mij mujttáduvvap gå dálkádahka ájteduvvá, pandemiddja máhttá ganugahttet ålles väráldav jali väráltekonomidja rievddadime vájkudi aktugattjav. Skalon gijttep ja råhkålip bagoj, "akta ájnna lájbbe ja akta ájnna almasjlasjvuohta". Dán aktisasjvuodan ja rasjes väráldin gånnå gájkka ja li aktidum, mässo mijáv biedjá rievtesvuoda ja doajvo bargon.                  

Moatten girkkon gávnnu álltárrikkas biellecirkkala hámen álltára birra. Cirkkala nubbebielle ålet lanjá ja ájge duogen, dajna gå skallo l aktisasjvuohta aj gej li vuollgám dáppelt ihkálasjvuohtaj. Gåvvå: Kristin Lidell /Ikon

Skalo aktisasjvuohta ålet aj ájge ålggolij. Moatten girkkon gávnnu álltárrikkas biellecirkkalin álltára birra. Dat ij agev aneduvvá sjielvvi juogadimen valla dat gávnnu danna giehtotjit cirkkala nubbe bielle ålet mijá oallevuoda duogen. Skallo l aktisasjvuohta aj gej gudi l vuollgám dáppelt ihkálasjvuohtaj ja almmelasj ávvudallamij. Juohkka skallojubmeldievnno l ednamlasj ávvudallam almmelasj mállása åvddåla mij vuorddá dán iellema duogen. Ávvudallam mij basot gájkka tsábmedum, gájkka nälggodum, gájkka duolmodum li oasálattja Jubmela tjuottjáldahttemij. Mässo l ávvudallam mij rádjá mijáv dán iellemij dårvo niestijn oassálastátjit rievtugap väráldij.

I många kyrkor finns det en altarring 

Skallo l gijttogisvuoda máles gå mij gijttogisvuodan gájkka buorijs majt iellem la vaddám midjij, bessap oassálasstet viessujj ja basodit viessomav. Ietjá báhko skalluj la eukaristi, mij mierkki gijtulvis. 

Gijttogisvuodan mij basodip doajvo ja tjoavddalime mállásav. Skalon mij basodip Jesus, ruossinávllidum ja bajástjuodtjelam, la rahpam jábmema tjadá iellemij. Sahtemállásin, sahte vijnan ja lájben, árvveduvvá ráfe, hábbmiduvvá aktisasjvuohta ja basoduvvá gieresvuohtaávvudallam almmelasj valljijn. Ja Jubmel la akta mijás dán bievden.       

I biskopsbrevet Fira nattvard kan du läsa mer om nattvarden på svenska.